Хүн бүр ялгаатай хэрэгцээтэй. Таяг тулсан өндөр настан, тэрэг түрэн хүүхдээ салхилуулах ээж, өндөр өсгийт өмссөн эмэгтэй, харааны бэрхшээлтэй иргэн, тэргэнцэр дээр суусан нэгэн гээд хүн бүхэнд  өөр, өөр хэрэгцээ бий.   Үүнийг мэдэрч, ойлгосон хүртээмжтэй орчин хэзээ бүрдэх вэ. 

Ийм нэгэн асуудал хөндсөн уулзалт хэлэлцүүлэг өнөөдөр А.Амарын танхимд боллоо. Уулзалт хэлэлцүүлэгт Хамтын ажиллагаа, гадаад, дотоодын төсөл хөтөлбөр хариуцсан удирдагч Б.Оюун-Эрдэнэ, бусад албаны хүмүүс оролцлоо. 

Хүртээмжтэй орчин гэхээр гагцхүү хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд хамааралтай гэж ойлгох нь  бий. Ийм, тийм гэж ялгалгүй нийгмийн харилцаанд оролцож байгаа хүн бүхэн гэрээс гараад хаа нэгтээ  хүрэхэд саадгүй зорчих тухай  ойлголт юм.  Өөрсдийгөө ойлгуулахыг, сонсгохыг, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нийгмийн оролцоог дэмжихийг, бие даан амьдрах эрхээ олон нийтэд таниулахыг, хүн бүрт хүртээмжтэй ээлтэй нийгмийг бүтээхийг уриалж яваа “Түгээмэл хөгжлийн төв” ТББ-ын гишүүд хамт олон, сайн дурын залуус манай аймагт хоёр өдрийн турш  “Mongolia Try”  нөлөөллийн арга хэмжээг зохион байгууллаа. 

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, тэр дундаа тэргэнцэртэй иргэд 10 хоногийн турш Сэлэнгэ, Хөвсгөл, Орхон аймагт 37 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр ажиллаж, дуу хоолойгоо хүргэв. Тэдний 17 нь тэргэнцэртэй иргэн, 19 нь сайн дурын ажилтнууд буюу хувийн туслахууд нь  байна.  

Энэхүү нөлөөллийн арга хэмжээгээр нийгмийн харилцаанд оролцож чаддаггүй хөгжлийн бэрхшээлтэй залуусыг гэрээсээ гарч, дуу хоолойгоо хүргэхийг  уриаллаа.  “Түгээмэл хөгжлийн төв” ТББ-ын үйл ажиллагааны зорилго нь ямар ч хүнд  хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй байсан   нийгэмд бүрэн дүүрэн оролцож хүн байх эрхээ эдлэх тэр боломжийг бий болгохын төлөө ажилладаг, Дэлхийн болон Азийн сүлжээ бие даан амьдрах төвүүдийн гишүүн байгууллага.  2010 онд үүсэн байгуулагдаж, 2015 оноос тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж  байгаа аж.   16 үндсэн ажилтантайн  12 нь хөгжлийн бэрхшээлтэй залуучууд байна. 

Энэ жилийн тухайд нийгмийн харилцаанд төдийлөн орж чаддаггүй 15-34 насны залуучуудыг нөлөөллийн үйл ажиллагаандаа хамруулахыг зорьжээ. Энэ жилийн баг бүрэлдэхүүнд Япон улсаас  хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн хоёр хувийн туслахын хамтаар оролцож байна. 

Тус төвийн Нийгмийн оролцоо хариуцсан менежер Одончимэг “Хөгжлийн бэрхшээлтэй залуучууд өөрсдөө дуу хоолойгоо хүргэж манлайлж байж нийгэмд өөрчлөлт авчирна. Миний хувьд автын ослоор тэргэнцэр дээр суусан. Өмнө би эрүүл саруул байхдаа зам л бол зам гэж хардаг байлаа. Хүн өөрөө биеэрээ мэдэрч байж зовлонг нь ойлгодог юм  байна. 
Тиймээс нийгэмд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд, залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлж, хуулийн хэрэгжилтийг хангуулах зорилт тавьсан. Хууль, дүрэм журам шинэчлэгдэн батлагдаж байгаа ч хэрэгжилт хөрсөндөө буухгүй байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн бие даан амьдрах эрх зүйн орчин бүрдсэн байна. Гэвч тогтолцоо нь бэхжээгүйн улмаас хөдөө орон нутагт байгаа ХБИ төдийлөн мэдээлэлгүй, энэ талаар ойлголт байхгүй байна. Гэрээсээ гараад ямар асуудал тулгамдаж байна түүнийг шийдвэрлүүлэхийн төлөө дуу хоолойгоо хүргэдэг байх нь бидний зорилго” гэлээ.

10 жилийн өмнө энэхүү нөлөөллийн арга хэмжээг манай аймагт зохион байгуулж байжээ.  10 жилийн дараа ирэхэд барилга, байшин олноор сүндэрлэсэн ч нөгөө л орчны хүртээмжийн тухай асуудал байсаар л байгааг “Түгээмэл хөгжил төв”-ийн дэд бүтэц, хууль эрх зүй хариуцсан ажилтан  Ням-Очир хэлж байна. Түүний хувьд, нуруу нугасны гэмтэл авснаар тэргэнцэр дээр суужээ. 2018 оноос бие даан амьдарч эхэлж, дуу хоолойгоо хүргэж эхэлсэн байна. 

Тэрээр, “Энэ хоёр өдөр Эрдэнэт хоттой танилцлаа. Явган  зам дээр л гэхэд наад захын хэрэгцээ шаардлага хангаагүй,  эхлэл, төгсгөл цэгт наад зах нь бордюр унагаагүй байх жишээний. Хүртээмжтэй орчин хүн бүрт хамааралтай асуудал. Норм дүрэм, стандарт уг нь байна. Хөрсөн дээрээ биелэлээ олохгүй байна. Хамгийн анхны зураг төсвөөс эхлээд, шат шатны хяналт дутуугийнх” гэлээ. 

Ерөөс зураг төсөл боловсруулах, цогц байдлаар төлөвлөх, олон талт хэрэгцээг тооцож чаддаг байх, түүнийг хэрэгжүүлдэг байхыг тэд хүсэж байна.  Манай аймагт 4648 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн байдгийн нийт хүн амын 4,3 хувийг эзэлж байна. Үүний 73,1 хувь нь олдмол, 26,8 хувь нь төрөлхийн байна. 

Аймгийн  “Хүмүүн бие даан амьдрах төв” ТББ хувийн туслах төслийг 4 дэх жилдээ хэрэгжүүлж буй.  Төслийн хүрээнд 20 орчим иргэн хувийн туслахын тусламжтайгаар өдөр тутамд нийгмийн харилцаанд оролцох боломж бүрдсэн. Үүнд орон нутгийн төсвөөс 64 сая төгрөгийн жил бүр зарцуулж буй. 

Мэдээллийн төв