Орхон аймаг  Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах үүднээс  ХБИ-ий эрхийг хангах, салбар дундын үйл ажиллагааг уялдуулан зохицуулах, хэрэгжилтийг нэгдсэн удирдлага чиг үүргээр хангах зорилго бүхий Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах орон тооны бус салбар зөвлөлийг байгуулсан. 
Засаг даргын орлогч А.Түвшинжаргалаар ахлуулсан тус  салбар зөвлөл өнөөдөр ХБИ-нд боловсрол, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг, энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг  ЭБИС /Сэргээн засах эмнэлэг/, Пондолдой аутимзын холбоо/ хэл заслын/ төв, Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эцэг эхийн холбоо, Найдвар төв, Хүмүүн бие даан амьдрах төв  зэрэг 11 ТББ-ын  энэ онд хийж гүйцэтгэсэн ажлын тайлантай танилцлаа. 

    ЗДТГ-аас хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг дэмжсэн олон төсөл хөтөлбөр, арга хэмжээг хэрэгжүүлж буй. Үүний хүрээнд  төрийн хүрч чадахгүй зарим ажил үйлчилгээг ТББ-уудад тодорхой хэмжээний санхүүжилт олгон  гүйцэтгүүлж  байна. 
Өнөөдөр тайлангаа тавьсан 11 ТББ-ын үйл ажиллагаанаас  харахад бага гэлтгүй ахиц дэвшил гарсан, үр дүнгээ өгсөн олон жишээ байна. 
Цаашлаад Хөвсгөл, Архангай, Дархан зэрэг бусад аймгууд туршлага судлахаар  ирэх болсон нь Орхон аймаг ХБИ-ний эрхийг хангахад хэр анхаарч ажиллаж байгаагийн бас нэг бодит жишээ юм. 

     “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эцэг эхийн холбоо” ТББ нь 60 сая төгрөгийн санхүүжилтын хүрээнд боловсрол, эрүүл, мэнд, хөдөлмөр эрхлэлт, дэд бүтэц, хүртээмж, нөлөөллийн ажил руу чиглэсэн олон талд арга хэмжээг зохион байгуулсан талаараа тус төвийн зохицуулагч Д.Одгэрэл танилцуулгадаа дурдав. 
Тухайлбал, боловсролын чиглэлээр хэрэгжүүлж байгаа нэг арга хэмжээ нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд бүрийг хөгжлөөс хоцроохгүй байхад анхаарч сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг сургахад дэмжлэгийн багт зөвлөх, гишүүдийг чадавхжуулах ажлыг XV, V, VIII сургууль дээр хийж байна. Үүний үр дүнд дэмжлэгийн багийн ажилд тусалж, арга зүйн зөвлөгөө өгч түншлэл бий болж, тогтмол ажилладаг болно гэсэн хүлээлт бийг танилцуулсан. Мөн эрүүл мэндийн чиглэлээр 0-11 хүртэлх насны 11 хүүхдийг өнгөрсөн хоёрдугаар сард мэдрэлийн эмч, хөдөлгөөн засалчийн үзлэг, зөвлөгөөнд хамруулжээ.

Төвийн үйл ажиллагааны хүрээнд эмчийн үзлэг долоо хоногт хоёр удаа тогтмол явдаг байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн залуучууудын хийсэн бүтээлийг борлуулах, сурталчлах, хөдөлмөр эрхлэхэд дэмжлэг үзүүлэх  зорилгоор “Хөдөлмөр эрхлэхэл хаалгаа нээе” үзэсгэлэн худалдааг гурван жил дараалан зохион байгуулж буй гээд тус байгууллагаас хийж хэрэгжүүлж байгаа ажил олныг дурьдаж болохоор байна. 
     “Пондолдой” аутизмын холбоо хэл заслын төв дөрөв дэх жилдээ үйл ажиллагаагаа явуулж  тус төвд орон нутгаас 20 сая төгрөгийн санхүүжилт олгосон.  36 хүүхэд бүртгэлтэй байдгаас  өнөөдрийн байдлаар хэл ярианы бэрхшээлтэй 17 хүүхэд явж байгаа ажээ.  Авиа ч хэлж чадах  байсан хүүхэд 3 сарын хугацаанд “надаа, баяртай, ааваа, ээжээ” гэх мэт үг хэлж чаддаг болох нь хамгийн том үр дүн юм хэмээн тус төвийн дарга Г.Гантуяа хэлж байв. Өдгөө таван хүүхдэд үр дүн гаран тус төвийг төгссөн байна. 

      ЭБИС /Сэргээн засах эмнэлэг/ энэ онд Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд үзүүлэх сэргээх засах эмчилгээ” төслийг хэрэгжүүлж ЗДТГ-аас 10 сая төгрөгийн санхүүжилтыг олгосон. Төслийн хүрээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд үзүүлэх сэргээн засахын тусламж, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулан үйл ажиллагаа явуулж буй 27 дугаар цэцэрлэгийн багш, ажилтнуудад зориулсан сургалт, зөвлөгөө, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн асран хамгаалагч нарт зориулсан сургалт, зөвлөгөө, нөлөөллийн үйл ажиллагааг зохион байгуулсан байна. 
Нийт таван байгууллагын 15 хүүхдэд 240 удаагийн сэргээн засах эмчилгээг үйлчилгээг өнөөдрийн байдлаар үзүүлээд байгаа аж. 
Оношилгоо эмчилгээг олон улсад дагаж мөрддөг  аргачлалаар авч үздэг байна. Тухайлбал, тархины саажилтыг оношлохдоо /GMFM  биеийн хөдөлгөөн үйлийн үнэлгээ/ олон улсын аргачлалаар тухайн хүүхдийг эмчилгээнд явж эхлэх үе явж эхэлснээс хойшхи үеийг харьцуулан үнэлдэг. 
Жишээлбэл, тархины саажилттай 6 настай Б охин суух чадвар 80 хувьтай гэж оношлогдож байсан бол эмчилгээ хийлгэснээс хойш хэсэг хугацааны дараа 96.6 хувь болж чадвар нь дээшилсэн байх жишээний.   Энэ мэтчилэн орон нутгаас санхүүжилт аван хэрэгжүүлсэн төслүүд нь  үр дүнгээ өгч буй жишээ олон байна. 

Мэдээллийн төв